Olsztyn. Knosały/Mochnackiego

05 stycznia
Ulica Ryszarda Knosały. To bardzo krótka uliczka, która znajduje się nieopodal Starego Miasta. Kryje w sobie wspaniałe zabytkowe kamienice, historię miejskiej gazowni, a na zapleczu opisywany przez mnie wcześniej dawny tartak rodziny Raphaelsohnów. Nazwę zawdzięcza Ryszardowi Knosale, nauczycielowi i działaczowi warmińskiemu.
Wspaniały hotel i znakomicie odrestaurowana kamienica z przylegającym murem. 
Budynek (w kremowym kolorze) przy ulicy Knosały 7 pochodzi z początku XX wieku, prawdopodobnie z 1904 roku. Należał niegdyś do firmy właściciela pobliskiego tartaku Orlowski und Comp, a mieszkania w nim były zarezerwowane dla lokatorów o wysokim statusie społecznym. Początkowo na każdej kondygnacji było tylko jedno mieszkanie.
Kamienica ma bogato zdobione elewacje i wnętrze. Rzemieślnicy zastosowali ornamenty roślinne, a fasadę pokryli żłobkowanym tynkiem. Na efektowny wygląd wpływ ma też taras z kolumnadą. Remont przeprowadzony w 1945 roku nie zniszczył na szczęście charakteru budynku, a jego odrestaurowanie w 2011 nadało mu wspaniałego blasku.
Miejską gazownię uruchomiono 15 października 1889 roku. Działała w tym budynku do połowy lat 70. ub. wieku. "Miejski" gaz ziemny produkowano tu metodą koksowania węgla kamiennego. Gazownię zamknięto i zlikwidowano część obiektu - jednak tylko w części naziemnej. Pozostała podziemna infrastruktura, instalacje, a zwłaszcza zbiorniki ze smołą pogazową, które znajdują się w gruncie. Rekultywacja tego terenu zajmie wiele lat.
I opisywany już wcześniej Tartak Raphaelsohnów w zakolu Łyny. Rzeka zapewniała drogę transportową dla sosnowego surowca, który na przełomie XIX i XX w. potrzebny był do produkcji podkładów kolejowych i domów. Przemysł drzewny stał się więc jedną z olsztyńskich specjalności. Tartak istniał do połowy lat 20. ub. wieku. Po wojnie teren przejął skarb państwa. Mieściły się tu: baza tramwajowa, MPK, PGM, magazyny i warsztaty. Tartak to symbol czasów pary, żelaza i rozwoju miasta. Należy pamiętać, że Olsztyn z małego miasteczka stał się prężnym ośrodkiem wojskowym i przemysłowym. Główny budynek tartaku datowany jest na ok. 1878 rok.

Ulica Maurycego Mochnackiego. W okolicy poniższej kamienicy znajdował się założony w latach 70. XIX w. Zakład Powozów Julius Reizug, w którym produkowano głównie pojazdy konne, sanie i pojazdy parowe, a po pierwszej wojnie światowej powstała montownia i serwis samochodowy. Prowadzono również usługi kowalskie, stolarskie, kołodziejskie, tapicerskie i lakiernicze. Do drugiej wojny światowej, przy ulicy Mochnackiego znajdowała się część dzielnicy żydowskiej.
Zabytkowa, secesyjna kamienica położona przy ul. Mochnackiego 4 wybudowana została w 1904 roku przez Żyda Abrahama Brünna, który prowadził sklep ze skórami i materiałami włókienniczymi. Kamienica była znana jako Domek Abrahama. Od kilkudziesięciu lat znajduje się tu zakład zegarmistrzowski. Dom Abrahama Brünna to obok Bet Tahara, domu narodzin Ericha Mendelsohna, pozostałości kirkutu, śladów macew przy willi Casablanka, miejsca, gdzie mieściły się olsztyńskie synagogi, jedna z niewielu pozostałości po kulturze żydowskiej w Olsztynie.