 |
| Stacja kolejowa Heilsberg/Lidzbark Warmiński, rok 1918 |
Czasami tak mam, że muszę zająć się koleją. Chyba nastał ten czas.
Pisałem już, że uwielbiam
industrialną geometrię dworców kolejowych. Zegary, megafony, ławki i
inne detale. Do tego krzykliwy zapach podkładów kolejowych, ciszę przed
przyjazdem pociągu oraz banalny głos megafonisty.
Pamiętam
jak dworce tętniły życiem. Kasy były oblegane i otwarte non
stop. Kolejowy bar zapraszał do środka odgłosem mycia naczyń oraz ciągłym,
przygaszonym gwizdem ogromnego czajnika. Duże bemary skrywały w sobie
kotlety mielone, ziemniaki, zupę. Jako dzieciak przytulałem się do lady i
patrzyłem na ten obrazek. Pani w czepku nonszalancko ważyła produkty,
nabijając gramaturę na kasie. Do tego gorąca herbata z cytryną i cukrem w
szklance na spodku.
Co jakiś czas potok pasażerów wynurzał się z wagonów, przebiegał przez tory, kierując się w stronę niewiadomego mi celu. Dziś myślę sobie, że to była poezja, której już nigdzie
nie znajdę, bo i dworce inne, i atmosfera nie ta.
Natomiast kiedy stoję na dawnym moście kolejowym, na którym nie ma już nawet torów, to wyobrażam sobie dym lokomotyw i całe to piękno, które musiało bić od czarnego parowozu.
Zapraszam do spojrzenia na kilka zdjęć związanych ze szlakami dawnych linii kolejowych w powiecie lidzbarskim.
 |
| Parowóz Ol49 budowany w latach 1951-1954 w Fabryce Lokomotyw im. F. Dzierżyńskiego w Chrzanowie. Wyprodukowano łącznie 112 sztuk takich maszyn. |
Stacja kolejowa w Lidzbarku Warmińskim
Pierwsze połączenie kolejowe z Lidzbarka Warmińskiego zostało uruchomione 1 października 1899 roku, była to linia do Górowa Iławeckiego. Miesiąc później nastąpiło otwarcie kolejnego odcinka, tym razem do Czerwonki. Tym samym Lidzbark Warmiński został wpisany w ciąg
komunikacyjny Cynty – Ruciane. Jak w każdym mieście, tory były czynnikiem miastotwórczym, zatem wokół stacji zaczęły powstawać domy i
zakłady przemysłowe. Zapraszam też: W Lidzbarku Warmińskim szkoła, graffiti oraz industrializm. Wiele osób znalazło zatrudnienie przy obsłudze nowo
powstałej infrastruktury oraz przy jej rozbudowie. W kolejnych latach oddano do użytku szlak kolejowy z
Ornety przez Lidzbark Warmiński do Sątop-Samulewa. Dzięki temu stacja
w Lidzbarku Warmińskim stała się węzłową i uzyskała połączenie z Kętrzynem przez Reszel.
Dzięki tak obiecującemu usytuowaniu komunikacyjnemu nastąpił dalszy
rozwój węzła lidzbarskiego. W 1916 roku otwarto połączenie z Bartoszycami.
Sam dworzec w Lidzbarku Warmińskim powstał 1 października 1899 roku. W latach 90. zaczęto zamykać połączenia, pasażerowie częściej wybierali podróż z Olsztyna do Lidzbarka autobusem. Dodam też, że podróż pociągiem zabierała więcej czasu, gdyż konieczna była zmiana kierunku jazdy w Czerwonce, a prędkość na szlaku wynosiła tylko 50
km/h. W 1991 roku zawieszono ruch osobowy na szlakach z
Górowa i Bartoszyc, natomiast pociągi z
Olsztyna przez Czerwonkę jeździły jeszcze przez 5 lat, do 1 czerwca
1996 roku. Zdjęcie: stacja kolejowa w Lidzbarku Warmińskim, autor Generał.
Rogóż
Jesteśmy przy i na moście w Rogóżu, na dawnym szlaku kolejowym Lidzbark Warmiński – Bartoszyce.
Trasa: Lidzbark Warmiński - 0 km, Rogóż - 7,4 km, Samolubie - 12,7 km, Krawczyki - 16 km, Szwaruny - 19 km, Bartoszyce - 26,4 km. Do dziś zachowały się nasypy, dawne mosty, budynki dworcowe z mieszkaniami dla kolejarzy z czerwonej cegły oraz fragment torów w Samolubiu. Linię pasażerską zamknięto w 1991 r., rok później zlikwidowano połączenia towarowe.
Rokitnik
Trasa: Lidzbark Warmiński - 0 km, Sarnowo - 6,1 km, Stoczek Klasztorny - 10,4 km, Rokitnik -
16,5 km, Bisztynek - 24,5 km, Sątopy - 33,5 km. Linia użytkowana była bardzo krótko, została otwarta w
1905 r. i zamknięta w roku 1945. Powodem były ogromne zniszczenia urządzeń oraz mostów dokonane przez wycofujących się Niemców oraz Armię Czerwoną. Do dnia dzisiejszego zachował się nasyp i fragmenty mostu w okolicy Rokitnika.
Tolniki Wielkie
Trasa: Lidzbark Warmiński - 0 km, Czarny Kierz - 8 km, Tolniki Wielkie - 11,7 km, Franknowo - 17,2
km, Jeziorany - 24 km, Zerbuń - 31 km, Czerwonka - 37,0 km. Linia została całkowicie rozebrana kilka lat temu. Jeszcze w 2010 roku odbywał się po szlaku ruch towarowy.
Orneta
Trasa: Lidzbark Warmiński - 0 km, Bobrowniki - 5 km, Łaniewo - 9,2 km, Wolnica - 18 km, Opin -
25,1 km, Orneta - 31,01 km. Orneta znalazła się w powiecie lidzbarskim po reformie administracyjnej z 1999 roku. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie elbląskim. Do dnia dzisiejszego stacja obsługuje trasę z Olsztyna do Braniewa.
Neogotycki budynek dworca z 1905 roku, co widać na starych fotografiach z 1914-18 roku, nawiązuje do architektury kościołów i zamków z czasów państwa zakonnego. Wiadomo – Prusy Wschodnie i neogotyk,
który
podkreślał rangę budowli oraz prestiż władzy, tak się przynajmniej
wydawało projektantom. Dworzec został przebudowany w latach 20.
minionego wieku i stracił nieco na pierwotnym wyglądzie. Przed 1939 r. ze stacji Orneta odjeżdżały codziennie następujące pociągi:
- do Królewca: 2 pośpieszne, 5 osobowych, 6 towarowych;
- do Olsztyna: jw.
- do Ostródy (przez Morąg): 4 osobowe, 1 towarowy;
- do Lidzbarka Warmińskiego: 6 osobowych, 1 towarowy;
- do Słobit: 5 osobowych, 1 towarowy.
Kasa
w Ornecie codziennie sprzedawała 100-150 biletów. Przy przejściu przez
tory peronowy sprawdzał ważność biletów. Istniały też bilety peronowe
pozwalające na wejście tylko na peron. Do II wojny światowej były używane w niemal całej Europie. W Polsce obowiązek ich posiadania zniesiono w latach 80. XX wieku.
W
czasie II wojny światowej przez dworzec transportowano więźniów obozów
koncentracyjnych. Byli to więźniowie różnych filii KZ Stutthof
rozsianych
po całych Prusach.
W 2011 roku po rozebranym torowisku z Lidzbarka Warmińskiego do Ornety wytyczono ścieżkę rowerową. Na trasie znalazły się miejscowości takie jak Lidzbark Warmiński, Długołęka, Bobrownik, Łaniewo, Poborowo, Wolnica, Opin, Krosno, Orneta. Trasa rowerowa liczy 27,86 km i ma szerokość 2 metrów. Cały szlak biegnie wśród pól uprawnych i lasów, charakteryzujących się
równinnym, na przemian z pagórkowatym ukształtowaniem terenu, stwarzając
w ten sposób idealne warunki dla wypoczynku. W pobliżu warto zwiedzić kościół w Opinie oraz sanktuarium w Krośnie, do tego trasę uatrakcyjniają liczne wiadukty i przydrożne kapliczki.
 |
| Dworzec kolejowy w Ornecie, rok 1930 |
Inne warmińskie stacje kolejowe:
 |
| Dworzec kolejowy w Bisztynku |
 |
| Dworzec kolejowy w Reszlu |
 |
| Budynek stacji kolejowej w Braniewie |
 |
| Dworzec kolejowy w Olsztynie |
