Do Świętej Lipki pielgrzymował Zygmunt III Waza, boso ostatni mistrz krzyżacki Albrecht Hohenzollern, Jan Kazimierz, Jan III Sobieski z żoną, królową Marią Kazimierą de La Grange d’Arquien, zwaną Marysieńką oraz rzesza zwykłych ludzi z całej Polski, którzy przybywali tu już od XIII w. Na kilka dni przyjechał do Świętej Lipki ks. prof. Karol Wojtyła, młody człowiek w sportowej koszulce (było piękne lato). Przywiózł ze sobą w maszynopisie "Miłość i odpowiedzialność", rozdzielił jej fragmenty wśród nas i potem była dyskusja na trawie, nad jeziorem, na skraju lasu – wspomina uczestnik wczasów filozoficznych organizowanych przez KUL właśnie w Świętej Lipce.
Słynne sanktuarium maryjne w Świętej Lipce jest wybitnym przykładem architektury barokowej. Bazylikę otaczają krużganki i budynki klasztorne. Do środka wchodzi się przez ozdobną bramę z żelaza, najstarszą ręcznie kutą bramę w Europie Środkowej. Wykonał ją w latach trzydziestych osiemnastego wieku Jan Schwartz z Reszla. Praca nad nią zajęła mu aż dwa lata. Brama ma 7 m wysokości i waży około 1 tony. Składa się z precyzyjnie odtworzonych z blachy splecionych ze sobą 3 tysięcy liści akantu, wśród których nie ma dwóch takich samych.Zachwycające wnętrze kościoła wypełniają dzieła wielu znakomitych artystów. Wśród nich poczesne miejsce zajmują XVIII-wieczne malowidło na sklepieniu oraz główny ołtarz z obrazem przedstawiającym Dziewicę Marię w srebrnej szacie. Jednak najbardziej znanym obiektem w kościele są barokowe organy, dzieło Johanna Mosengela z Królewca, pochodzące z 1721 r. Instrument nie tylko pełni funkcję użytkową, lecz także jest dziełem sztuki. Ozdabia go grupa figur, takich jak anioł grający na mandolinie czy cherubin z trąbkami, które poruszają się, kiedy organy grają.
W lesie rosnącym przy drodze wciąż można obejrzeć kamień graniczny z figurką Matki Boskiej, który niegdyś wyznaczał granicę pomiędzy Polską a Prusami. Natomiast podróżując z kierunku Reszla podziwiamy ustawione na trasie długości około 6 km barokowe kapliczki Drogi Różańcowej. Jest ich 15.
Święta Lipka niem. Heiligelinde, wś kośc., w pow. rastemborskim, st. poczt. Reszel, ma kościół par. kat. (dek. reszelski), z cudownym obrazem Matki Boskiej, ściągającym na tutejsze odpusty licznych pielgrzymów z Warmii i Prus. Wś ma 65 dm., 313 mk., 147 ha. Leży w malowniczej lesistej okolicy, pomiędzy jeziorami (Denau i Werbel). W pobliżu kościoła, na wzgórzu, stroi kolumna (ok. 13 st. wysoka), na której umieszczona wykuta z kamienia lipa i statua Matki Boskiej. Sam kościół, okazała budowla z dwiema wieżami, stoi pomiędzy jeziorami, otoczony wieńcem lip. Ma on 150 st. długości i 75 szerokości. Dokoła galerye z arkadami, 294 st. długie, 190 szerokie. Obraz Matki Boskiej zasłynął cudami w początkach XVII w. /Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. IX, Warszawa: nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1880-1914/
