Jest taki czas w wakacje, gdy opuszczam Warmię i przenoszę się z całym dobytkiem w inne rejony. Najczęściej są to Mazury Zachodnie, okolice Miłomłyna, wszelkich jezior i kanałów na Pojezierzu Iławskim. To taka moja retrospekcja, gdyż wracam na tereny swojego dzieciństwa, przywołuję myślami dziadków i odwiedzam miejsca już kiedyś odwiedzone. Dawniej obszar ten należał do pruskich plemion Pogezanów i Pomezanów. Później został nazwany Oberlandem – Prusami Górnymi. Funkcjonuje też nazwa Mazury Zachodnie. Zapraszam zatem na tereny wód, lasów i brukowanych dróg.
Kościół w Jaśkowie
Kościół w Jaśkowie pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (obecnie kościół filialny parafii w Borecznie) pierwotnie został wzniesiony w stylu barokowym w 1770 r. Przebudowany później w stylu neogotyckim (neogotyk angielski). Wnętrza świątyni są barokowe, ołtarz pochodzi z pierwszej połowy XVIII w. Zachowały się dwa mosiężne żyrandole, krzyż ołtarzowy i neogotyckie witraże wykonane w latach 1865-1866 w berlińskiej pracowni Ferdynanda Urlicha. Witraże przedstawiają narodziny i zmartwychwstanie Chrystusa. Znajdują się na nich także nazwiska pierwszych protestanckich proboszczów Jaśkowa: Paula Gryczewskiego (był na parafii w latach 1762-1772) oraz Georga Schwartza (przybył w 1860 r.). W XVIII i na początku XIX w. w kościele odprawiono polskie nabożeństwa. Obok kościoła znajduje się wieża, w dolnej części murowana z neogotyckimi blendami, w górnej drewniana o konstrukcji słupowej. Neoklasycystyczny domek ogrodnika położony jest w pobliżu pałacu w Jaśkowie.
Wieś Jaśkowo założona została na dawnych terenach osadniczych Prusów. Śladem tego okresu jest las nad jeziorem Jaśkowskim, noszący nazwę Tempelwald (Święty Gaj), później zwany Vierruthen Wald. Dwa kilometry na północ znajdują się pozostałości po grodzisku pruskim, natomiast około 1,5 km na zachód odkryto zniszczony kurhan z młodszej epoki brązu.
Wieś lokowana na prawie chełmińskim na 60 włókach w 1308 r. przez komtura dzierzgońskiego Sieghadta von Schwarzburga. Jaśkowo należało do Paula von Fasolta (XVI w.), w latach 1660-1747 do rodziny Köhne von Jaski (po latach zmienili nazwisko na von Jäskendorf), do rodu von Korffów oraz von Schönaich. Od 1791 roku majątek znalazł się we władaniu hrabiów Finck von Finckenstein. Był to stary ród pochodzenia pruskiego, władający m.in. dobrami i zamkiem w Szymbarku (k. Iławy) i barokowym pałacem w Kamieńcu. Finckensteinowie utworzyli na dobrach w Jaśkowie majorat i powiększyli obszar własności ziemskiej prawie do 2 tys. ha. Do majątku należały cztery folwarki i cegielnia. Około roku 1900 majorat w Jaśkowie obejmował 128 włók, potem powiększono także o majorat Szymonowo z folwarkami Dziśnity oraz Gubławki.
Jezioro Jaśkowskie na Pojezierzu Iławskim
Barokowy pałac
Jaśkowski pałac barokowy pochodzi z 1726 r., gdy właścicielem wsi był Köhne von Jaski. W zespole pałacowym znajdują się dwie oficyny: barokowo-klasycystyczna z drugiej połowy XVIII w. i klasycystyczna z pierwszej połowy XIX w. Całość otoczona parkiem. Dwór po pożarze w XIX w. został odbudowany, a wystrój wnętrza zmieniono na klasycystyczny. Wokół pałacu znajduje się park z przewaga lip. Szczególnie piękna jest aleja lipowa wiodąca z kościoła na cmentarz rodowy, usytuowany za wsią. Po 1945 r. dwór pełnił funkcję wojskowego ośrodka wczasowego. Później był we władaniu Stadniny Koni w Plękitach, obecnie jest własnością prywatną.
Jäskendorf
Dla mnie Jaśkowo to miejsce trochę zapominane, na uboczu, z drogą prowadzącą do Zalewa. Jeżeli ktoś potrzebuje ciszy i spokoju, może zatrzymać się w hotelu w Karnitach lub Małdytach, a stąd blisko w wiele ciekawych miejsc. Nieopodal Jaśkowa natomiast znajduje się wieś Piekło i piękne jezioro o tej samej nazwie, wszak jesteśmy w Krainie Tysiąca Jezior.
A pomysły na inne spędzanie czasu na Mazurach Zachodnich znajdziesz we wcześniejszych wpisach: warmińsko-mazurskie | Pojezierze Iławskie | Mazury
Pojezierze Iławskie
Nie odchodźcie daleko. Niebawem kolejny wpis.
